Η "Costa" (ή αλλιώς η Ακτή) στην Τοσκάνη, είναι μία από τις πιο γνωστές οινοπαραγωγικές ζώνες της περιοχής. Εκτείνεται γύρω από τη μικρή μεσαιωνική καστρόπολη Bolgheri (προφέρεται Μπόλγκερι), σε υψόμετρο που ανέρχεται γύρω στα 100 μέτρα. Από το Bolgheri ξεκίνησε η φημισμένη επανάσταση των Super Tuscans, των κρασιών δηλαδή που εξ αρχής δεν οινοποιήθηκαν με βάση τους απηρχαιωμένους νόμους της εποχής. Κι όλα αυτά, επειδή μία πολύ σημαντική φιγούρα της περιοχής, ο Μαρκήσιος Incisa della Rocchetta, δεν ήταν ικανοποιημένος με το κρασί που παραδοσιακά έδινε η περιοχή με βάση το Sangiovese, και αποφάσισε, στις αρχές της δεκαετίας του 60, να καλλιεργήσει αντ' αυτού Γαλλικές ποικιλίες, και κατά κύριο λόγο Cabernet Sauvignon. Τα κρασιά του Μαρκησίου από το Κτήμα (Tenuta) San Guido στο Bolgheri, κυκλοφόρησαν ως Επιτραπέζιοι Οίνοι, καθώς προέκυπταν από μη επιτρεπόμενες ποικιλίες της περιοχής, ωστόσο έγιναν ανάρπαστα, λόγω της απίστευτης ποιότητάς τους. Ειδικά δε το περίφημο Sassicaia, το οποίο έχει πολλάκις θεωρηθεί το κορυφαίο κρασί στον κόσμο, θεωρήθηκε εξ αρχής θρυλικό και από τότε είναι σπάνιο και πανάκριβο. Χάρη (και) σε αυτό το κρασί, η περιοχή του Bolgheri, δίνει σήμερα κρασιά από διεθνείς ποικιλίες, με Ονομασία Προέλευσης Ελεγχόμενη (DOC), ενώ πριν από αρκετά χρόνια ήταν απλά γνωστή για τα φτηνά ροζέ επιτραπέζια κρασιά της από Sangiovese.
Αυτά για την ιστορία. Εμείς σήμερα επισκεφτήκαμε ένα μικρό αλλά ιδιαίτερα ποιοτικό οινοποιείο της περιοχής, το Grattamacco. Το συγκεκριμένο οινοποιείο ήταν το 4ο που ξεκίνησε στην περιοχή, μετά τα "ιερά τέρατα" που ακούν στα ονόματα Sassicaia, Ornellaia, και Guado al Tasso (Antinori).
Παρεμπιπτόντως μπορούμε να αισθανόμαστε περήφανοι εμείς οι Έλληνες, καθώς το σύνηθες δεύτερο συνθετικό των ονομάτων των γνωστότερων Κτημάτων της περιοχής (σχεδόν όλα τελειώνουν σε -aia) προέρχεται - ίσως λόγω των Ετρουσκικών καταβολών των Τοσκανέζων - από την Αρχαία Ελληνική λέξη "γαία". Έτσι, εικάζω ότι Sassicaia σημαίνει "Γη της Πέτρας", λόγω του πετρώδους εδάφους στο συγκεκριμένο μέρος (η πέτρα στα Ιταλικά λέγεται "sasso").
Κλείνει η παρένθεση και επιστρέφουμε στο Grattamacco, που βρίσκεται σε μία καταπράσινη, πανέμορφη πλαγιά. Περιηγηθήκαμε ανάμεσα στα αμπέλια και νιώσαμε τον δροσερό, ιδιαίτερα ευεργετικό για το κλήμα, αέρα που φυσάει στην περιοχή από τη θάλασσα τις 300 από τις 365 μέρες του χρόνου. Το οινοποιείο, χωρίς να έχει κάτι το εντυπωσιακό, είναι νοικοκυρεμένο και λειτουργικό. Τα δε κρασιά του είναι πολύ ποιοτικά, ξεκινώντας από το λευκό Gratamacco Bianco 2006 (Bolgheri DOC) ένα κομψό κρασί από 100% Vermentino που έχει περάσει κατά το ήμισυ από βαρέλι για 6 μήνες, και χαρακτηρίζεται από φρέσκα αρώματα και όμορφη οξύτητα, κι ας έχει αλκοολικό βαθμό 14%. Βεβαίως το Κτήμα φημίζεται περισσότερο για τα ερυθρά του, και αυτό είναι απόλυτα δικαιολογημένο. Τόσο το "φτηνό" Bolgheri Rosso DOC 2006 (50% Cabernet Sauvignon, 30% Sangiovese και 20% Merlot), όσο και το "μεσαίο" L'Alberello 2005 (70% Cabernet Sauvignon, 25% Cabernet Franc και 5% Petit Verdot), είναι απολαυστικά ερυθρά με καλή αρωματική πολυπλοκότητα, όμορφη οξύτητα, και ευγενείς τανίνες.
Εκεί βέβαια που τα σχόλια περιττεύουν είναι στο κορυφαίο ερυθρό κρασί του Κτήματος, το ομώνυμο Grattamacco 2005, ένα Bolgheri Superiore DOC από χαρμάνι 65% Cabernet Sauvignon, 20% Merlot και 15% Sangiovese. Το κρασί αυτό έχει παλαιώσει 18 μήνες σε δρύινο βαρέλι (νέας και παλαιάς χρήσης), έχει αλκοολικό τίτλο 13.5% και η λιανική του τιμή στην Ιταλία ξεκινάει από τα €45. Το Grattamacco 2005 είναι η επιτομή της φινέτσας και της ισορροπίας, και αιτιολογεί περίτρανα την φήμη των κρασιών της Τοσκανέζικης ακτής. Εγώ το έχω ήδη κατατάξει, χωρίς κανένα δισταγμό, ανάμεσα στα κορυφαία κρασιά που δοκίμασα σε αυτό το ταξίδι.
Η συνέχεια της ημέρας εξελίχθηκε στο εστιατόριο του Ugo, που βρίσκεται στη γραφική πόλη Castagneto Carducci, στην κορυφή ενός από τους αρκετούς λόφους της περιοχής. Εδώ, με θέα όλη την περιοχή, τη θάλασσα, μέχρι και το περίφημο νησί της Elba, φάγαμε, αφού πρώτα δοκιμάσαμε τα 15 κρασιά της ζώνης του Bolgheri που βραβεύτηκαν πρόσφατα στον τοπικό διαγωνισμό οίνου της Τοσκάνης. Κοινά χαρακτηριστικά των περισσότερων από αυτά ήταν τα διακριτικά αρώματα, οι αρκετά δυνατές τανίνες και το υψηλό αλκοόλ που συχνά ξεπερνάει το 14%. Από όλα εγώ ξεχώρισα δύο, το Acciderba 2005 του οινοποιείου Serni Fulvio Luigi (συμπτωματικά ήταν το μόνο κρασί από όλη την ομάδα το χαρμάνι του οποίου περιέχει Sangiovese), καθώς και το I Castagni 2003 από τον τοπικό παραγωγό Michele Satta, ένα πολύ ενδιαφέρον κρασί από χαρμάνι 70% Cabernet Sauvignon, 20% Syrah και 10% Teroldego - το συγκεκριμένο κρασί, βέβαια, είχε ένα ξεκάθαρο πλεονέκτημα κομψότητας και "στρογγυλάδας" σε σχέση με τα άλλα, λόγω παλαιότητας. Ενδιαφέρον είχε, τέλος, και το μοναδικό ροζέ της ομάδας, επίσης από το οινοποιείο του Michele Satta. Το Bolgheri Rosato 2007 ήταν ένα χαρμάνι από 70% Sangiovese, 20% Cabernet Sauvignon και 10% άλλες τοπικές ποικιλίες. Πολύ κοντά στα δικά μας ροζέ, είναι ένα φρέσκο, αρωματικό και δροσιστικό κρασί, με αλκοολικό τίτλο 13% αλλά και μπόλικα υπολειπόμενα σάκχαρα, σε σημείο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ημίξηρο. Μπορώ πάντως να το φανταστώ να ταιριάζει τέλεια με τα μαλακά κίτρινα τυριά της περιοχής, καθώς και κάποια λαδερά με ελαφριά κόκκινη, σάλτσα, όχι πολύ διαφορετικά από τα αντίστοιχα δικά μας.
Τέλος, αξίζει να αναφερθώ στο εστιατόριο του Ugo, το οποίο με Ελληνικά στάνταρντς είναι μία απλή αλλά καλή επαρχιακή ταβέρνα με την γνώριμη σε εμάς ξύλινη καρέκλα με ψάθινο κάθισμα και τον λιτό επαρχιακό διάκοσμο (καταλαβαίνετε το στυλ που εννοώ...). Εδώ λοιπόν οι σπεσιαλιτέ το χειμώνα είναι τα πλούσια κρέατα όπως αγριογούρουνο, λαγός, αγριοπερίστερο και βέβαια χοιρινό, μοσχάρι, αλλάντικά και λουκάνικα (παρακάτω βλέπετε μεταξύ άλλων την όμορφη ποικιλία τοπικών αλλαντικών που δοκιμάσαμε, καθώς και τις νοστιμότατες παπαρδέλες με σάλτσα από κρέας αγριογούρουνου). Το καλοκαίρι το μενού αλλάζει και κυριαρχείται από φρέσκο ψάρι και θαλασσινα (βρισκόμαστε, άλλωστε, όχι παραπάνω από 5 χιλιόμετρα από τη θάλασσα). Εκεί όμως που θα σταθώ (για άλλη μία φορά) είναι η λίστα των κρασιών αυτής της ΤΑΒΕΡΝΑΣ, που περιλαμβάνει γύρω στις 300 ετικέτες κρασιών από το Bolgheri, αλλά και τις περισσότερες από τις υπόλοιπες οινοπαραγωγικές ζώνες της Τοσκάνης, ξεκινώντας από απλά, φτηνά και καθημερινά κρασιά και φτάνοντας μέχρι μεγάλες, συλλεκτικές ετικέτες των γνωστών οινοποιείων της περιοχής. Ακόμα πιο εντυπωσιακή είναι η κάβα που ο ιδιοκτήτης της ταβέρνας διατηρεί δύο στενά πιο πέρα, και η οποία ειδικεύεται στα μεγάλα κρασιά της Ιταλίας αλλά και της Γαλλίας, και όπου χρειάστηκε να επιστρατεύσω όλο μου τον αυτοέλεγχο για να μη "σηκώσω" όλα τα σπάνια magnum σε απίστευτες τιμές που κρύβουν οι προθήκες της. Τα σχόλια και οι συγκρίσεις με τις αντίστοιχες ταβέρνες και κάβες στην Ελληνική επαρχία, δικά σας...